Hoe jongeren weerbaarder kunnen worden tegen digitale misinformatie

Doelstelling

Het onderzoek verkent hoe de sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling van adolescenten samenhangt met hun omgang met digitale misinformatie. Het doel is om beter te begrijpen waarom jongeren verschillen in blootstelling aan, kwetsbaarheid voor en veerkracht tegen misinformatie, en hoe deze inzichten kunnen worden benut voor onderwijsinterventies die aansluiten bij hun ontwikkelingsfase.

Onderzoeksopzet

De onderzoekers formuleerden een onderzoeksagenda op basis van ontwikkelingspsychologische inzichten. Daarbij vergelijken ze adolescenten met volwassenen en analyseren ze hoe factoren als sociale gevoeligheid, emotionele reacties en cognitieve ontwikkeling van invloed zijn op het beoordelen van online informatie.

Door wie?

Het onderzoek is uitgevoerd door Ili Ma (Universiteit Leiden), in samenwerking met Mubashir Sultan en Anastasia Kozyreva (Max Planck Instituut voor Menselijke Ontwikkeling, Berlijn) en Wouter van den Bos (Universiteit van Amsterdam).

Inhoud

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat:

• Jongeren sterk worden beïnvloed door vrienden en influencers, en gevoelig zijn voor emotionele online berichten.
• Deze sociale en emotionele gevoeligheid hen kwetsbaar kan maken voor misinformatie, maar ook kansen biedt voor positieve groepsnormen.
• Jongeren vaak vertrouwen op intuïtie en herkenning, waardoor herhaalde informatie geloofwaardig kan lijken.
• Nieuwsgierigheid en leergierigheid jongeren juist ontvankelijk maken voor het ontwikkelen van kritisch denken en digitale vaardigheden.

Conclusies en aanbevelingen

De onderzoekers benadrukken dat digitale weerbaarheid verder gaat dan het corrigeren van onjuiste informatie. Voor scholen, ouders en beleidsmakers betekent dit onder meer:

• Sluit onderwijs over misinformatie aan bij de online leefwereld en ontwikkelingsfase van jongeren.
• Maak zichtbaar hoe misinformatie werkt en welke manipulatieve strategieën online worden gebruikt.
• Stimuleer positieve groepsnormen waarin feitelijke juistheid en zorgvuldigheid centraal staan.
• Bouw vertrouwen op in journalistiek door jongeren te leren hoe betrouwbare informatie tot stand komt.
• Betrek ouders actief door online ervaringen open en zonder oordeel te bespreken.
• Ontwikkel interventies samen met jongeren en geef hen een actieve rol in het ontwerpen en testen van lesmateriaal.

Ga naar het onderzoek