Digitale geletterdheid in het onderwijs

Wat is digitale geletterdheid?

Digitale geletterdheid is net als geletterdheid een combinatie van kennis en verschillende vaardigheden. Bij digitale geletterdheid gaat het om:

• kennis verwerven over digitale technologie;
• omgaan met digitale technologie;
• kritisch en (zelf)bewust gebruikmaken van de mogelijkheden van digitale technologie;
• inschatten van kansen en risico’s die het gebruik van digitale technologie met zich meebrengt.

Digitale geletterdheid gaat niet alleen om kennis en vaardigheden, maar ook om een passende houding. Leerlingen moeten kunnen omgaan met complexe situaties die op meerdere manieren uit te leggen zijn. Ze moeten kunnen doorzetten bij problemen en kunnen samenwerken om een gezamenlijk doel te bereiken. Het is van belang dat ze ondernemend zijn en dat ze op zoek gaan naar nieuwe kennis en toepassingsmogelijkheden.

SLO gaat uit van vier domeinen (zie afbeelding) bij digitale geletterdheid:

• Praktische ict-vaardigheden – benutten van de mogelijkheden van digitale technologie en inzicht hebben in de werking van digitale apparaten;
• Mediawijsheid – kritisch én bewust omgaan met digitale media in een gemedialiseerde samenleving;
• Digitale informatievaardigheden – systematisch, effectief en efficiënt gebruikmaken van digitale bronnen bij het verzamelen, evalueren, verwerken en delen van digitale informatie;
• Computational thinking – (her)formuleren van complexe problemen met behulp van denkvaardigheden en strategieën zodat computertechnologie kan bijdragen aan het oplossen.
• Meer informatie over dit model vind je op de website van SLO
• Kennisnet ontwikkelde een handboek digitale geletterdheid met een uitleg over digitale geletterdheid. Deze vind je hier.

Wat zijn de conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid?

Er zijn 9 conceptkerndoelen geformuleerd die meer duidelijkheid geven over digitale geletterdheid en wat we daar precies onder verstaan. Ook laten de doelen zien hoe je als school invulling kunt geven aan digitale geletterdheid.

• Ga voor een compleet overzicht van de conceptkerndoelen naar de website van SLO.

Wanneer ben je digitaal geletterd?

Je bent digitaal geletterd wanneer je bewust, verantwoordelijk, kritisch en creatief gebruik kunt maken van digitale technologie, digitale media en andere technologieën. Daarbij moet je je bewust zijn van de razendsnelle ontwikkelingen op dit gebied.

Alleen zo kun je toegang krijgen en houden tot informatie en kun je actief deelnemen aan de samenleving, nu en in de toekomst.

Waarom is digitale geletterdheid maatschappelijk van belang?

Technologie wordt steeds belangrijker in ons leven en werk. Zo is de manier waarop we met elkaar communiceren door het gebruik van ict veel sneller en intensiever dan vroeger. De gevestigde media hebben minder invloed gekregen, omdat informatie overal online te vinden is en iedereen zelf producent van informatie kan zijn. Veel nieuwe technologie is aanleiding voor juridische- en privacyvraagstukken.

De ontwikkeling van ict gaat in hoog tempo verder. In het bedrijfsleven zijn bedrijfstakken ingrijpend veranderd door het gebruik van ict. Robotisering, de ontwikkeling van artificiële intelligentie (AI) en nano-computers luiden een volgende fase van ontwikkeling in. Die gaat nog meer invloed hebben op ons alledaagse leven, ons werk, de economie en de samenleving.

Uitdaging voor het onderwijs

Veel mensen bezitten onvoldoende kennis en vaardigheden om kritisch gebruik te kunnen maken van digitale technologie. Vaak denken we dat jongeren wél digitaal vaardig zijn. Maar dat is niet altijd zo. Jongeren zijn vaardig in het bedienen van apparaten als tablets en smartphones, maar zijn zich vaak niet bewust van de werking, mogelijkheden, beperkingen en risico's van de technologie erachter.

Met goed onderwijs in digitale geletterdheid kunnen we voorkomen dat leerlingen digitaal laaggeletterd blijven of zelfs als digitaal analfabeet (digibeet) van school komen. Daarnaast kan onderwijs in digitale geletterdheid leerlingen kennis laten maken met de wereld van informatietechnologie en hun belangstelling daarvoor wekken. Dat kan bijdragen aan het terugdringen van het (groeiend) tekort aan ict'ers in het onderwijs en het bedrijfsleven.

Werken aan de digitale geletterdheid van leerlingen betekent een flinke uitdaging voor het onderwijs. Het vraagt om een weloverwogen visie: hoe besteed je aandacht aan digitale geletterdheid? Hoe implementeer je het? En hoe zorg je voor professionalisering van leraren en schoolleiders?

Het Expertisepunt digitale geletterdheid wil bij deze uitdagingen helpen door te verbinden, te inspireren en te informeren.