Digitale geletterdheid in het primair onderwijs
Doelstelling
In 2024 werden nieuwe conceptkerndoelen voor digitale geletterdheid gelanceerd, maar de implementatie hiervan is in de praktijk uitdagend. Dit komt door een gebrek aan heldere definities, een overvol curriculum en een tekort aan passend leermateriaal. Dit onderzoek richt zich daarom op de vraag hoe open leermaterialen kunnen bijdragen aan het integreren van digitale geletterdheid in het primair onderwijs. De onderzoekers keken specifiek naar de toepassing van betekenisvol leren in deze materialen en de omgang met vakkenintegratie. Het doel? Leerkrachten en schoolleiders inzicht bieden in de belangrijkste uitdagingen rond digitale geletterdheid, praktische handvatten bieden voor de inzet van open leermaterialen en een visie schetsen op betekenisvol leren in een digitale context.
Respondenten
Er zijn in dit onderzoek geen respondenten. Voor dit onderzoek zijn honderd open leermaterialen over digitale geletterdheid voor het basisonderwijs geselecteerd. Deze zijn beoordeeld op kenmerken van betekenisvol leren en verschillende niveaus van vakkenintegratie.
Door wie?
Dit onderzoek is uitgevoerd door Nynke Bos, Gerton Cazemier en Ria Jacobi van het lectoraat Teaching, Learning & Technology aan de Hogeschool Inholland.
Opvallende conclusies
- Vakkenintegratie wordt vaak genoemd als een strategie om digitale geletterdheid in het curriculum te verweven. Maar uit dit onderzoek blijkt dat dit niet automatisch leidt tot een meer betekenisvolle leerervaring.
- De meeste leermaterialen richten zich op actief en constructief leren, wat waardevol is. Toch ontbreken vaak intentionele en authentieke elementen, die essentieel zijn om bij te dragen aan maatschappelijke doelen van digitale geletterdheid zoals kansengelijkheid en het voorbereiden van leerlingen op een zelfstandige rol in een digitale samenleving.
- Complexere vormen van vakkenintegratie, zoals interdisciplinair of transdisciplinair onderwijs, bieden op zichzelf geen garantie voor een beter pedagogisch resultaat. Dit betekent dat niet alleen de organisatorische aanpak, maar vooral de inhoudelijke kwaliteit en pedagogische waarde van de materialen van belang zijn.
Aanbevelingen
- Leg de nadruk meer op betekenisvol leren: besteed bij het gebruik van open leermaterialen over digitale geletterdheid meer aandacht aan het expliciteren en integreren van betekenisvol leren. Voeg daarom intentionele en authentieke elementen toe aan lesbrieven, zodat deze materialen bijdragen aan een rijkere en relevantere leerervaring voor leerlingen.
- Gebruik open leermaterialen flexibel: probeer open leermaterialen meer te zien als een flexibel instrument dat je actief kunt aanpassen aan de behoeften van de klas en de bredere onderwijskundige doelen. Ontwikkel daarbij een kwaliteitskader om te helpen bij het selecteren en verbeteren van deze materialen.
- Investeer in professionele ontwikkeling van leerkrachten, zodat ze open leermaterialen effectief kunnen benutten en aanpassen. Dit bevordert niet alleen de kwaliteit van het onderwijs, maar versterkt ook het eigenaarschap en de autonomie van leerkrachten in het vormgeven van het curriculum.
