Het digitale prisma belicht: hoe sociale media, games en AI ons welzijn beïnvloeden

Doelstelling

De position paper laat zien dat digitale technologieën zowel positieve als negatieve effecten kunnen hebben op het welzijn van gebruikers. Die effecten verschillen per persoon en zijn afhankelijk van context, situatie en persoonlijke kenmerken. De auteurs willen bijdragen aan een beter begrip van deze complexe relatie en vertalen wetenschappelijke inzichten naar concrete aanbevelingen voor onder andere ouders, scholen, beleidsmakers en ontwerpers.

Onderzoeksopzet

De paper biedt een overzicht van bestaande kennis en inzichten over de impact van digitale technologieën zoals sociale media, games en AI. Daarbij keken de auteurs naar factoren als intentie van gebruik, zelfbeeld en emotieregulatie. De auteurs onderbouwen hun bevindingen met wetenschappelijke literatuur en verwijzen naar de bijbehorende Onderzoeksagenda Digitalisering en Welzijn 2025-2026.

Door wie?

De position paper is geschreven door dr. Nastasia Griffioen, dr. Anouk Tuijnman en dr. Antonius J. van Rooij namens het Expertisecentrum Digitalisering en Welzijn van het Trimbos-instituut.

Opvallende conclusies

• Digitale technologie is niet per definitie goed of slecht: effecten hangen af van context en individu.
• Positieve en negatieve ervaringen kunnen gelijktijdig optreden bij één persoon.
• Jongeren met een laag zelfbeeld of moeite met emotieregulatie lopen meer risico op negatieve effecten van sociale media.
• Dezelfde digitale activiteit kan verschillende effecten hebben, afhankelijk van de intentie en omstandigheden van het gebruik.
• Onderwijs kan een belangrijke rol spelen in het versterken van zelfregulatie, mediabewustzijn en veerkracht bij leerlingen.
• De digitale leefwereld van jongeren is onlosmakelijk verbonden met hun welzijn en moet ook binnen preventieve programma’s op school aandacht krijgen.

Aanbevelingen

• Breid het digitale curriculum uit met expliciete aandacht voor digitaal welzijn.
• Betrek leerlingen actief bij het ontwikkelen van beleid en onderwijs over digitale technologie.
• Stimuleer balans tussen digitale media en andere domeinen zoals slaap, school en sociale contacten.
• Ondersteun leerlingen bij het herkennen van nepnieuws en het omgaan met online risico’s als pesten of overbelasting.
• Neem de digitale leefwereld structureel mee in lessen en preventie-aanpakken op school.
• Werk in het onderwijs praktijkgericht met wetenschappelijk bewezen tools en sluit aan bij wat leerlingen aankunnen in hun ontwikkeling.

Ga naar het onderzoek